Bia rượu – Từ chén giao tình đến vòng xoáy hệ luỵ và những mảng tối xã hội

Văn hoá bàn nhậu: gắn kết hay gài bẫy?

Trong nhiều mối quan hệ công việc và đời sống, bàn nhậu được xem là “nghi thức” không thể thiếu. Không uống bị coi là thiếu nhiệt tình, còn uống nhiều được gắn mác “biết chơi”. “Không say không về” không chỉ là câu nói vui mà trở thành áp lực xã hội vô hình.

Nhưng chính ở những bàn nhậu ấy, không ít người đã rơi vào cái bẫy ngọt ngào của men rượu – nơi lời nói trở nên bạo liệt, hành động mất kiểm soát và ví tiền mỏng đi lúc nào không hay.

Anh C., nhân viên văn phòng ở Hà Nội, kể lại: “Tối hôm đó, tôi đi liên hoan với bạn, uống đến mức không còn nhớ gì. Khi tỉnh lại mới thấy hóa đơn lên tới hàng chục triệu. Tìm hiểu thì biết, quán đã ‘khéo léo’ ghi thêm nhiều món tôi chưa hề gọi. Lúc ký thanh toán, tôi chẳng còn khả năng phân biệt đúng sai”.

Câu chuyện của anh không phải cá biệt. Nhiều hàng quán lợi dụng khách say để “độn” món, tính giá cao gấp nhiều lần, hoặc đưa thêm dịch vụ “ngoài hợp đồng”.

Những con số biết nói

Theo thống kê, năm 2021, cứ 15 ca tử vong ở Việt Nam thì có hơn 6 ca liên quan đến bia rượu – tương đương hơn 46.000 người. Từ năm 1990, số ca tử vong vì bia rượu tăng 475%, còn số năm sống mất sức tăng 368%.

Tiêu thụ bình quân đầu người tăng từ 3,8 lít (2004) lên 8,3 lít (2016), vượt xa mức trung bình thế giới (6,4 lít), và dự báo đạt 11,4 lít vào năm 2025 nếu không kiểm soát.

Bia rượu cũng là tác nhân chính trong 30–40% vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng, hàng nghìn vụ bạo lực gia đình và xô xát nơi công cộng mỗi năm.

Góc tối của “văn hoá bia rượu"

• Bạo lực và tội phạm: Men rượu làm giảm khả năng kiểm soát bản thân, dễ dẫn đến xô xát, đánh nhau, gây mất an ninh trật tự. Trong trạng thái mất kiểm soát, nhiều người tìm tới mại dâm, sử dụng chất kích thích hoặc chất cấm, tham gia đánh bạc; không ít trường hợp lái xe khi đang say, gây hậu quả nghiêm trọng cho bản thân và người khác. Đây là mắt xích nguy hiểm, biến bàn nhậu thành điểm khởi phát cho hàng loạt hành vi vi phạm pháp luật và đạo đức.
• Sức khoẻ xuống dốc: Bệnh gan, tim mạch, rối loạn tâm thần, suy giảm trí nhớ… là hệ quả thường trực của uống nhiều.
• Tổn hại kinh tế: Giảm năng suất lao động, tăng chi phí y tế, gánh nặng an sinh.
• Chặt chém và gian lận: Lợi dụng khách say để tính thêm tiền, bán hàng kém chất lượng, hoặc ép dùng dịch vụ không mong muốn.

Góc nhìn từ chuyên gia y tế

Bác sĩ Nguyễn Thị Lan, chuyên khoa Gan – Tiêu hoá, cảnh báo: “Cơ thể chỉ có thể chuyển hoá một lượng nhỏ cồn mỗi giờ. Uống quá mức không chỉ gây hại gan mà còn tác động trực tiếp tới não bộ, làm suy giảm khả năng phán đoán và kiểm soát hành vi. Chính vì vậy, người say rượu không thể nhận thức đầy đủ về các quyết định mình đưa ra, kể cả việc thanh toán hoá đơn. Về lâu dài, uống nhiều còn tăng nguy cơ ung thư thực quản, gan, dạ dày và rối loạn tâm thần”.

Quan điểm pháp lý từ luật sư:

Luật sư Trần Minh Quang (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho biết “Hành vi lợi dụng khách say để ghi thêm món, tính tiền sai thực tế có thể cấu thành hành vi gian lận thương mại hoặc lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Nếu số tiền chiếm đoạt từ 2 triệu đồng trở lên, chủ quán hoặc nhân viên liên quan có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 174 Bộ luật Hình sự. Ngoài ra, khách hàng hoàn toàn có quyền yêu cầu kiểm tra camera, lưu giữ hóa đơn và tố cáo hành vi này tới cơ quan công an hoặc quản lý thị trường”.

Luật sư cũng khuyến nghị: “Khi tham gia các buổi nhậu, nên thanh toán từng đợt hoặc nhờ một người tỉnh táo giữ hóa đơn tạm thời để tránh bị ‘độn’ giá vào cuối buổi”.